امروزه در صنعت، محافظت از فلزات در برابر خوردگی و زنگزدگی از اهمیت ویژهای برخوردار است. استفاده از فلزات بهویژه فولاد و آهن در ساختوساز، خودرو، زیرساختهای انرژی و بسیاری از صنایع دیگر بسیار رایج است، اما این فلزات در معرض زنگزدگی و خوردگی قرار دارند که میتواند به کاهش عمر مفید و افزایش هزینههای نگهداری منجر شود. یکی از موثرترین روشهای محافظت از فلزات، استفاده از فرآیندهای گالوانیزه و گالوانیزه گرم است. این متن به بررسی جامع این فرآیندها، مزایا، مراحل انجام و کاربردهای آنها در صنایع مختلف میپردازد.
گالوانیزاسیون یا گالوانیزه کردن به فرآیند پوششدهی یک لایه نازک از فلز روی بر روی سطح فلزات گفته میشود. این پوشش نازک اما مقاوم، فلز را در برابر عوامل محیطی، بهویژه رطوبت و اکسیژن، که عامل اصلی زنگزدگی و خوردگی هستند، محافظت میکند. روشهای مختلفی برای انجام گالوانیزه وجود دارد، اما بهطور کلی میتوان آنها را به دو دسته اصلی تقسیم کرد: گالوانیزه گرم و گالوانیزه سرد.
گالوانیزاسیون گرم یکی از رایجترین و موثرترین روشهای پوششدهی فلزات با روی است. در این فرآیند، فلز پایه (مانند فولاد) در یک حمام مذاب از روی غوطهور میشود. دمای این حمام معمولاً حدود 450 درجه سانتیگراد است. این حرارت باعث میشود که فلز پایه و روی بهطور شیمیایی با یکدیگر واکنش داده و لایهای مقاوم و ضخیم از آلیاژ روی-آهن تشکیل شود. این لایه نه تنها فلز پایه را در برابر خوردگی محافظت میکند، بلکه در صورت آسیب دیدن سطح نیز خاصیت خودترمیمی دارد.
گالوانیزه و بهویژه گالوانیزه گرم، در بسیاری از صنایع کاربردهای گستردهای دارند. برخی از مهمترین این کاربردها عبارتاند از:
گالوانیزه سرد یا گالوانیزه الکتریکی، فرآیندی است که در آن از روش الکتروشیمیایی برای ایجاد یک لایه نازک روی بر روی فلز استفاده میشود. این روش شامل عبور جریان الکتریکی از طریق محلول الکترولیتی حاوی یونهای روی و فلز پایه (معمولاً فولاد) است. با انجام این فرآیند، لایهای نازک از روی بر روی سطح فلز قرار میگیرد که بهعنوان یک سد حفاظتی عمل میکند.
گریتینگ یک ساختار شبکهای است که از نوارهای موازی فلزی یا پلاستیکی ساخته میشود. این نوارها بهصورت افقی و عمودی با هم ترکیب شده و یک سطح مشبک را تشکیل میدهند. هدف اصلی گریتینگ فراهم کردن یک سطح مقاوم و سبک با توانایی تحمل بارهای مختلف است، در حالی که اجازه میدهد نور، هوا، آب و دیگر مواد از میان آن عبور کنند. گریتینگها در ابعاد و اشکال مختلف تولید میشوند و بر اساس نوع کاربرد میتوانند از جنسهای گوناگونی مانند فولاد، آلومینیوم، استیل ضدزنگ و پلاستیک ساخته شوند.
گریتینگها بر اساس مواد سازنده، روش تولید و نوع استفاده به دستههای مختلفی تقسیم میشوند:
تولید گریتینگ با استفاده از روشهای مختلفی انجام میشود که هر یک از این روشها برای کاربردهای خاصی مناسب هستند:
در روش گریتینگ دستی، نخست روی تسمههای باربری شیار و سوراخ هایی ایجاد می کنیم. اینکار برای اتصال نگهدارندهها به تسمهها انجام میشود. پس از استقرار نگهدارندهها در شیارهای ایجاد شده، تسمه یا نیم تسمههای رابط داخل آن قرار میگیرد و با جوش CO2 به هم متصل میشوند. در گریتینگ دستی، تمام مراحل ساخت گریتینگ به صورت دستی انجام میشود.
الکتروفورج یعنی جوشکاری قطعات فلزی به وسیله جریان برق. الکترو یعنی همان جریان برق و فورج (Forge) یعنی شکل دادن قطعات با گرم کردن و اعمال فشار و چکش کاری. الکتروفورج یک روش کاملاً پیشرفته مکانیکی و جدیدترین تکنولوژی تولید گریتینگ است. ساخت گریتینگ ماشینی با استفاده از تجهیزات و ماشینآلات خودکار انجام میشود. این روش به دلیل دقت بالا و سرعت تولید، در پروژههای بزرگ و صنعتی مناسب است.
گریتینگ گالوانیزه به نوعی از گریتینگها اطلاق میشود که در فرآیند تولید خود تحت پوشش گالوانیزه قرار میگیرد. گالوانیزه کردن فرآیندی است که در آن فولاد یا آلومینیوم با لایهای از روی پوشش داده میشود. این پوشش، مقاومت بالایی در برابر خوردگی ایجاد کرده و طول عمر گریتینگ را در شرایط محیطی سخت، مانند رطوبت بالا، مواد شیمیایی و تغییرات دمایی شدید، بهطور چشمگیری افزایش میدهد.
گریتینگ گالوانیزه معمولاً در صنایعی که به سطح مقاوم و پایدار نیاز دارند، استفاده میشود. علاوه بر آن، این نوع گریتینگ به دلیل ویژگیهای خاص خود، محبوبیت زیادی در پروژههای زیرساختی دارد.
مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگزدگی: روکش گالوانیزه از فلز زیرین در برابر رطوبت و مواد شیمیایی محافظت میکند و عمر مفید گریتینگ را به طور قابلتوجهی افزایش میدهد.
استحکام و مقاومت مکانیکی بالا: گریتینگ گالوانیزه به دلیل ساختار مشبک خود، از استحکام و مقاومت مکانیکی بالایی برخوردار است و میتواند بارهای سنگین را تحمل کند.
وزن کم: گریتینگ گالوانیزه در مقایسه با سایر مصالح مانند صفحات فلزی، وزن کمتری دارد و حمل و نقل و نصب آن آسانتر است.
قابلیت عبور نور و هوا: گریتینگ گالوانیزه به دلیل ساختار مشبک خود، امکان عبور نور و هوا را فراهم میکند.
تنوع در ابعاد و اندازه: گریتینگ گالوانیزه در ابعاد و اندازههای مختلف تولید میشود و میتوان آن را به صورت سفارشی نیز سفارش داد.
نصب آسان: گریتینگ گالوانیزه به راحتی نصب میشود و نیاز به تخصص خاصی ندارد.
قابلیت شستشو و ضدعفونی: گریتینگ گالوانیزه به دلیل سطح صاف و صیقلی خود، به راحتی شسته و ضدعفونی میشود.
مقاومت در برابر لغزش: گریتینگ گالوانیزه به دلیل سطح مشبک خود، از لغزش افراد و اشیاء جلوگیری میکند.
زیبایی: گریتینگ گالوانیزه ظاهری زیبا و مدرن دارد و میتواند در محوطهسازی و طراحی داخلی نیز استفاده شود.
گریتینگهای گالوانیزه یکی از بهترین انتخابها برای پروژههایی هستند که نیاز به مقاومت بالا در برابر خوردگی، فشار و شرایط محیطی سخت دارند. این گریتینگها با پوشش گالوانیزه، مقاومت طولانیمدت در برابر شرایط مختلف را ارائه میدهند و بهویژه در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، معادن، ساخت و ساز و محیطهای دریایی کاربرد فراوان دارند.
از آنجایی که این گریتینگها عمر طولانی و هزینههای نگهداری پایینتری نسبت به دیگر انواع گریتینگها دارند، بهویژه در پروژههایی که به ایمنی، مقاومت در برابر عوامل محیطی و کاهش هزینهها نیاز دارند، انتخابی ایدهآل محسوب میشوند. در نهایت، انتخاب گریتینگ گالوانیزه مناسب باید با توجه به نیازهای خاص پروژه و شرایط محیطی انجام گیرد تا از بهترین عملکرد و طول عمر استفاده شود.
گالوانیزه و گالوانیزه گرم بهعنوان دو روش موثر در محافظت از فلزات در برابر خوردگی و زنگزدگی، از اهمیت ویژهای در صنایع مختلف برخوردارند. گالوانیزه سرد بهدلیل هزینه کمتر و دقت بالا در برخی کاربردها مناسب است، اما گالوانیزه گرم با ایجاد یک لایه ضخیم و مقاوم، طول عمر فلزات را بهطور چشمگیری افزایش میدهد. با توجه به مزایا و کاربردهای گسترده این فرآیندها، استفاده از محصولات گالوانیزه بهویژه در شرایط محیطی سخت و در صنایعی که نیاز به دوام و مقاومت بالا دارند، بهطور روزافزون در حال گسترش است. در نهایت، انتخاب بین گالوانیزه سرد و گرم بستگی به نیازهای خاص پروژه، شرایط محیطی و بودجه موجود دارد، اما در هر دو صورت، این فرآیندها بهعنوان راهحلی کارآمد و اقتصادی برای محافظت از فلزات در برابر خوردگی مطرح هستند. شرکت گالوانیزه زنده رود یکی از بزرگترین کارخانجات گالوانیزه اصفهان به شمار می رود که خدمات گالوانیزه گرم را در بالاترین کیفیت ارائه می دهد. همچنین این شرکت یکی از بزرگترین مجموعه های تولید گریتینگ اصفهان ، گریتینگ فلزی و گریتینگ گالوانیزه می باشد.